ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ 2023: ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਰੰਗੀਲੋ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵੀ ਕਈ ਰਾਜ਼ ਹਨ। ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰ, ਗਰੀਬ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਅਮੀਰ, ਇੱਥੇ ਸਭ ਨੂੰ ਇੱਜ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਗਧਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਗਧੇ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਹਲਦੀ-ਰੋਲੀ ਦਾ ਤਿਲਕ ਲਗਾ ਕੇ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਕਵਾਨ ਖੁਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਹਿੰਦੂ ਵੈਦਿਕ ਜੋਤਿਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੈਤਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਅਤੇ ਸ਼ੀਤਲਾਸ਼ਟਮੀ ਹੋਲੀ ਦੇ ਸੱਤ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਨਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੀਤਲਾਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੀਤਲਾਸ਼ਟਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਬਾਸੋਦਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪਕਵਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਸੀ ਭੋਜਨ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕੋਈ ਬਾਸੀ ਭੋਜਨ ਖਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਔਰਤਾਂ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਗਧੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਹਲਦੀ ਦਾ ਤਿਲਕ ਲਗਾ ਕੇ ਗਧੇ ਨੂੰ ਪਕਵਾਨ ਖੁਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਧਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਦੇਵੀ ਦਾ ਵਾਹਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਮਹਿਮਾ
ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਸ਼ੀਤਲਾਸ਼ਟਮੀ ‘ਤੇ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਲੜਕੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਵੀਂ ਦੁਲਹਨ ਨੂੰ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ‘ਚ ਵੀ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਨਵੀਂ ਦੁਲਹਨ ਕੋਈ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਵਾਰ ਸ਼ੀਤਲਾਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 15 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਭਰਤਪੁਰ ਅਤੇ ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਪਤਮੀ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਨੁਸਾਰ ਹਲੂਆ, ਪੁਰੀ, ਮਿੱਠੇ ਚੌਲ, ਮਿੱਠੀ ਪੁਰੀ ਆਦਿ ਪਕਵਾਨ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦੀ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਦਾ ਘਰ ਸੜਨ ਤੋਂ ਕਿਉਂ ਬਚ ਗਿਆ
ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਲਈ ਗਰਮ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਕਵਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਚੜ੍ਹਾਇਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਝੁਲਸ ਗਿਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਤਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਗਈ।ਮਾਤਾ ਦੇ ਕ੍ਰੋਧ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ। ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਹੋ ਗਏ। ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਦਾ ਘਰ ਸੀ ਜੋ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਨਗਰ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਘਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਾੜਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਬਾਸੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਨੇ ਮੇਰੇ ਘਰ ਨੂੰ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮੂਹ ਨਗਰ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸਪਤਮੀ ਅਤੇ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਬਸੋਦਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸਪਤਮੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਨੂੰ ਬਸੋਦਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ